UAdam Amabhodlo Yonke into ichaza indlela amaDatshi aphulukene ngayo neeTulips

Ibhola yokuqala yezoqoqosho yaphuma kwiibhalbhu ze-tulip ngo-1630. Kutheni abantu abaninzi belahlekelwe sisakhono sokuqiqa ngaphezulu kwentyatyambo?

UAdam usithatha ngembali emnandi, enemibala ekhokelwayo yeTulipmania eyabamba amaDatshi ngenkulungwane ye-17. I-Tulips yayiyinto entsha yorhwebo xa zaziswa eNetherlands, kwaye ngenxa yoko, bakhawuleza baba luphawu lwesimo wonke umntu afuna ukungena kulo.

I-rarer i-tulip, ingcono kwaye ixabisa ngakumbi ixabiso; apha bachazwa njengohlobo lwesiDatshi lohlelo olunomda uBeanie Babies. (Siyazi ukuba i-Beanie Baby intengiso yavela njani.)

Ngenxa yobume obukhethekileyo bendlela ezikhula ngayo ii-tulips, abantu baqala ukungathengi ibhalbhu uqobo kodwa ikhontrakthi eyithembisayo kwikamva-ngokufanelekileyo, isivumelwano sexesha elizayo. Oku kukhokelela kuqikelelo lwezezimali zasendle, iikontraki ezihlala zitshintsha izandla, kwaye ekugqibeleni zibetha ngokupheleleyo iTulipmania!

UAdam akangeni apha, kodwa iziphumo zolu qikelelo zenza ukufunda okunomdla (kunye nexesha elifanelekileyo). Ngomnyaka we-1637, i-market ye-tulip yawa ngokukhawuleza. Njengoko I-Wikipedia iyacacisa :

I-Tulip mania yafikelela kwincopho yayo ngexesha lobusika be-1636-37, xa ezinye iibhalbhu zazichazwa njengezitshintsha izandla amatyeli alishumi ngemini. Akukho zinto zithunyelwayo ezenziweyo ukuzalisekisa naziphi na ezi zivumelwano, kuba ngoFebruwari 1637, amaxabiso ekhontrakthi yebhalbhu yawa ngesiquphe kwaye urhwebo lwee tulips zayeka.

Ukuwa kwaqala eHaarlem, xa, okokuqala ngqa, abathengi ngokucacileyo benqabile ukubonakala kwifandesi yebhalbhu yesiqhelo. Oku kusenokwenzeka ukuba kungenxa yokuba uHaarlem ngelo xesha wayephezulu ekuqhambukeni kwesibetho se-bubonic. Ubukho besibetho bunokunceda ekuyileni inkcubeko yokuthatha umngcipheko ngokuvumela ukuba intelekelelo inyuke kwindawo yokuqala; Olu qhambuko lusenokuba luncede ekuqhawuleni iqamza.

Enye yeencwadi zam endizithandayo ngalo lonke ixesha, UkuDakumba ngokuDumeleyo ngokuDala kunye nobuDenge bezihlwele , epapashwe ngo-1841 nguCharles Mackay, iinkcukacha ze-mania ekuphakameni kwayo:

Abantu abaninzi bakhula ngesiquphe baba zizityebi. Isithiyelo segolide sijinga ngesilingo phambi kwabantu, kwaye, omnye emva komnye, babalekela kwiimayile zeetulip, njengeempukane ezijikeleze imbiza yobusi. Wonke umntu wayecinga ukuba ukuthanda i-tulips kuya kuhlala ngonaphakade, kwaye izityebi ezivela kuzo zonke iindawo zehlabathi ziya kuthumela eHolland, kwaye zihlawule nayiphi na intengo eceliweyo. Ubutyebi baseYurophu buza kugxila kunxweme lweZuyder Zee, kunye nentlupheko egxothiweyo kwimozulu yaseHolland. Izidwangube, abemi, amafama, oomatshini, oomatiloshe, amadoda ahamba ngeenyawo, izicakakazi, nkqu nokutshayela itshimini kunye nabafazi abanxiba iimpahla ezindala, abazonwabisa ngee-tulips.

I-tulip mania inokusibetha njengobubhanxa, kodwa amaqamza ezoqoqosho ayinyani, kwaye iingcinga ezixhaphakileyo ziyaqhubeka. Ngoku, ukuba ndinganomdla kolu qokelelo lweeBeanie Babies ezinqabileyo…

(umfanekiso: screengrab)